Ustawa dnia 16 grudnia 2005 r. finansowaniu infrastruktury transportu lądowego (Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2251) reguluje ogólne zasady finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg publicznych oraz zarządzania nimi. Z przepisu art. 3 wynika, że w odniesieniu do dróg powiatowych zadania w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg oraz zarządzania nimi finansowane są przez samorząd powiatowy.
Podstawowy natomiast akt prawny określający zakres obowiązków zarządcy drogi, to ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. Nr 260). Art. 2a. 2 stanowi przy tym, że drogi powiatowe stanowią własność właściwego samorządu powiatu. Zarządcą drogi powiatowej jest zarząd powiatu (art. 19 ust. 2). Zakres obowiązków zarządcy drogi jest szeroki, art. 20 ustawy wskazuje odpowiednio, że do obowiązków zarządcy należy m.in.:
4) utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą,
7) koordynacja robót w pasie drogowym;
9) prowadzenie ewidencji dróg, obiektów mostowych, tuneli, przepustów i promów oraz udostępnianie ich na żądanie uprawnionym organom;
10) przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym weryfikację cech i wskazanie usterek, które wymagają prac konserwacyjnych lub naprawczych ze względu na bezpieczeństwo ruchu drogowego;
11) wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających;
12) przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich użytkowników.
Zarządca drogi powiatowej może wykonywać swoje obowiązki przy pomocy jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi, utworzonej przez radę powiatu. Jeżeli jednostka taka nie została utworzona, zadania zarządu drogi wykonuje zarządca (art. 21. 1). Przepis art. 40 ustawa stanowi, że zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi, w drodze decyzji administracyjnej (art. 40 ust. 1). Z kolei zezwolenie o którym mowa wyżej dotyczy:
1) prowadzenia robót w pasie drogowym;
2) umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego;
3) umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam;
4) zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1 – 3.
Obowiązki utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych należą do zarządu drogi oraz, że do obowiązków zarządu drogi należy także: zbieranie i pozbywanie się odpadów zgromadzonych w pojemnikach do tego przeznaczonych i utrzymanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym; pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości przyległych do drogi publicznej; uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, jeżeli zarząd drogi pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku. Nadzór nad realizacją obowiązków spoczywających na właścicielach nieruchomości oraz na zarządzie drogi sprawuje wójt (burmistrz lub prezydent miasta), którzy mogą w trybie egzekucji administracyjnej realizować wykonanie decyzji nakazującej wykonanie obowiązków określonych przez ustawę. Pojęcie „droga publiczna” na potrzeby prawa budowlanego należy rozumieć według przepisów ustawy o drogach publicznych. Ustawa z dnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane stanowi z kolei, że droga jako obiekt budowlany podlega regulacji przepisów art. 61, 62 i 69, w tym co do utrzymania jej w należytym stanie technicznym, okresowych kontroli, stosowania środków zabezpieczających (przez Policję lub Straż Pożarną).
Tak więc dla odpowiedzi na pytanie czy zarządca drogi (zarząd powiatu) prawidłowo realizował obowiązek utrzymania drogi (nawierzchni drogi) należy ocenić czy zarządca ten (lub zarząd drogi) opracowywał odpowiedni systemy kontroli stanu dróg, a jeżeli w sposób niewystarczający to uregulował to dlaczego i jakie są konsekwencje prawne takiego stanu rzeczy, skoro niewątpliwie na zarządcy ciąży ogólny obowiązek polegający na zapewnieniu bezpieczeństwa użytkownikowi drogi publicznej. Chodził tu o zwykłą, systematyczną ocenę drogi, w tym obserwację obszaru pasa drogowego. Niewątpliwie rzeczą zarządcy drogi jest zapewnienie koniecznej, sprawnej organizacji pracy w celu zapewnienia bezpieczeństwa dla jej użytkowników. Koszty zapewnienia takiej właściwej organizacji pracy, by była ona efektywna, w tym poprzez wykonywanie powtarzalny czynności kontrolnych co do stanu drogi, obciążają w przypadku drogi powiatowej samorząd powiatowy. Uchybienie przez zarządcę obowiązkom w zakresie utrzymania drogi, w tym co do wykonania prac porządkowych uprawnia poszkodowany podmiot do oparcia odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 415 KC, po spełnieniu wszystkich przesłanek tym przepisem wymaganych.
Przykładowo, jeżeli plama oleju na jezdni była przynajmniej współprzyczyną wypadku to jeżeli była to okoliczność zawiniona przez pozwanego, to jest to stan wystarczający do przypisania mu odpowiedzialności deliktowej za szkodę doznaną przez powoda. Odpowiedzialność pozwanego zachodzi nie tylko wtedy, gdy wyłączną przyczyną wypadku była mała przyczepność jezdni na skutek rozlania na niej oleju. Wystąpienie innych okoliczności, które także przyczyniły się do zaistnienia wypadku, a za które pozwany nie odpowiada, nie wyłączają jego odpowiedzialności za skutki wypadku. Jeżeli zaś współprzyczyną wypadku było nieprawidłowe zachowanie się powoda jako kierowcy, może ono uzasadniać jedynie przyczynienie się powoda do powstania szkody (art. 362 KC). Całkowicie błędne jest przekonanie, iż pozwany nie ponosi winy za szkodę doznaną przez powoda, albowiem nie wiedział o rozlaniu oleju na jezdni, a dopiero uzyskanie wiedzy o tym fakcie obligowało go do podjęcia odpowiednich działań. Do obowiązków pracowników podmiotu sprawującego obowiązki zarządcy, należało utrzymanie i ochrona drogi. Pracownicy ci mieli więc obowiązek usunięcia plamy oleju z jezdni, a przed dokonaniem tego, zamknięcia drogi dla ruchu oraz wyznaczenia objazdu, gdyż rozlany olej na jezdni stwarzał bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa osób i mienia. Podjęcie odpowiednich działań zmierzających do realizacji tego obowiązku oczywiście możliwe było dopiero od chwili powzięcia wiadomości o rozlaniu oleju. Jednakże nie oznacza to, iż obowiązek ten konkretyzował się dopiero w razie zawiadomienia przez osoby trzecie (użytkowników drogi, Policję, itd.) o istniejącym zagrożeniu jednostki organizacyjnej sprawującej zarząd drogi. Jej praca powinna być tak zorganizowana, żeby miała ona możliwość odpowiednio szybkiego stwierdzenia wystąpienia na drodze zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu i podjęcia działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia (np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1980 r., II CR 316/80, OSNCP 1981, nr 7, poz. 129, z dnia 8 października 1985 r., I CR 289/85, OSNCP 1986, nr 10, poz. 154, z dnia 25 marca 1999 r., III CKN 213/98). Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z dnia 11 czerwca 2014 r. I ACa 183/14
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
