W razie ujawnienia się wady przedmiotu sprzedanego, sprzedawca staje się odpowiedzialny wobec kupującego za istnienie wady. W literaturze prezentowany jest pogląd, iż ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady sprzedanej rzeczy ma charakter absolutny tzn. sprzedawca nie może się z niej zwolnić, obciąża go ona niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę, a nawet czy w ogóle wiedział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedawana rzecz jest wadliwa. Brak wiedzy, choćby nawet elementarnej, czy nawet podejrzeń w żaden sposób nie wpływają na wyłączenie odpowiedzialności czy nawet jej ograniczenie (por. Z. G. komentarz do art. 556 KPC).
Stosownie do treści art. 560 § 1 – 2 KC jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej.
Uprawnienie do odstąpienia od umowy to prawo kupującego do jednostronnego doprowadzenia mocą tylko swojego oświadczenia woli do ustania umowy sprzedaży. W konsekwencji uważa się je za złożone z chwilą, w której doszło do adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią ( art. 61 KC). Z uwagi na fakt, iż ustawodawca nie przewiduje dla tego oświadczenia szczególnej formy, może ono być złożone w każdej przewidzianej przez prawo formie, również w sposób dorozumiany ( art. 60 KC). Złożenie oświadczenie niweczy skutki zawarcia umowy i oznacza powrót do stanu jaki istniał przed jej zawarciem.
Odstąpienie od umowy wymaga zatem złożenia oświadczenia woli, do którego ma zastosowanie art. 60 KC, stanowiący, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Reguły wykładni oświadczeń woli mogą być stosowane nie tylko do ustalenia treści złożonych oświadczeń, lecz także do stwierdzenia czy dane zachowania stanowią oświadczenie woli (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2009 r., sygn. akt I CSK 401/08). Oświadczenie woli może być wyrażone w każdy, obiektywnie zrozumiały sposób, a więc wyraźnie albo dorozumianie przez jakiekolwiek zachowanie się, które w okolicznościach towarzyszących wyraża w sposób dostatecznie zrozumiały wolę wywołania określonych skutków prawnych.
Konsekwencją odstąpienia od umowy jest obowiązek zwrotu przez strony tego, co sobie wzajemnie świadczyły. Fakt, że kupujący nie może zwrócić sprzedawcy samochodu, który został mu odebrany przez właściciela, nie pozbawia go roszczenia o zwrot ceny (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 13 października 2000 r., sygn. akt II CKN 288/00, 4 lutego 2011 r., sygn. akt III CSK 144/10).
Stosownie do treści art. 576 KC uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają z upływem roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne. Upływ powyższego terminu nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Powodowie R. R. (1) i K. R. (1), a następnie sam K. R. (1) dochodzili od pozwanego D. W. zwrotu świadczenia spełnionego w wykonaniu umowy sprzedaży samochodu marki R. (…) od której odstąpili. Spór dotyczył przede wszystkim kwestii prawnych związanych z odpowiedzialnością pozwanego z tytułu rękojmi za wady pojazdu sprzedanego powodom, a także legitymacji procesowej K. R. (1). Przechodząc do meritum sprawy wskazać należy, iż po wszechstronnym rozważeniu okoliczności sprawy Sąd ustalił, że powództwo jest zasadne w całości. Zgodnie z powołanym wyżej art. 556 § 2 KC sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej.
W niniejszej sprawie Sąd związany był – zgodnie z art. 11 KPC – ustaleniami wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego Sądu Rejonowego. co do popełnienia przestępstwa przez K. P., który doprowadził D. W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez zawarcie umowy kupna sprzedaży samochodu marki R. (…) o nr rej. (…) nr VIN: (…) w ten sposób, że sprzedał mu samochód podając się za osobę upoważnioną przez L. do sprzedaży pojazdu, a taką nie był. Sąd związany był zatem tym, że umowa z dnia 19 sierpnia 2011 r. zawarta pomiędzy D. W. a W. L. (1) była nieważna i nie doprowadziła do przeniesienia na D. W. własności samochodu osobowego marki R. (…). W konsekwencji D. W. nie był uprawniony do rozporządzenia samochodem poprzez jego sprzedaż R. R. (1) i K. R. (1). Skoro pozwany zbył powodowi pojazd stanowiący własność osoby trzeciej należało przyjąć, iż samochód ten jest obciążony wadą prawną. Pozwany, nie zdołał powołać się na okoliczności, które wyłączyłyby jego odpowiedzialność cywilną, albowiem – zgodnie z powołanym wyżej art. 556 KC ponosił on cywilną odpowiedzialność za wady prawne, którymi rzecz przez niego sprzedana była dotknięta.
W razie ujawnienia się wady przedmiotu sprzedanego, sprzedawca staje się odpowiedzialny wobec kupującego za istnienie wady. Wskazać trzeba również argumentację obalającą powoływanie się przez pozwanego na okoliczność, iż on sam został oszukany. Mianowicie w literaturze prezentowany jest pogląd, iż ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady sprzedanej rzeczy ma charakter absolutny. Oznacza to, że sprzedawca nie może się zwolnić z odpowiedzialności, która obciąża go niezależnie od tego, kto spowodował wadliwość rzeczy, od istnienia winy sprzedawcy bądź też w ogóle jego wiedzy o wadliwości rzeczy. Brak wiedzy nie wpływa na wyłączenie odpowiedzialności czy nawet jej ograniczenie. Zarzut pozwanego, iż przy zawieraniu umowy sprzedaży działał w dobrej wierze i że sam został oszukany, o czym dowiedział się dopiero później, nie mógł odnieść zamierzonego skutku.
Konsekwencją odstąpienia od umowy jest obowiązek zwrotu przez strony tego, co sobie wzajemnie świadczyły, a zatem powód słusznie domaga się od pozwanego zwrotu ceny zakupu. Fakt, że kupujący nie może zwrócić sprzedawcy samochodu, który został mu odebrany przez właściciela, nie pozbawia go roszczenia o zwrot ceny (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 13 października 2000 r., sygn. akt II CKN 288/00, 4 lutego 2011 r., sygn. akt III CSK 144/10). W przekonaniu Sądu na uwzględnienie zasługiwało całe żądanie powoda tj. kwota 11.611 zł. Oprócz oczywistego kosztu zwrotu uiszczonej przez powodów pozwanemu ceny w wysokości 9.900 zł, Sąd uznał zasadność zwrotu również pozostałych kosztów. Zgodnie bowiem z art. 494 § 1 KC strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Bez wątpienia zatem do zwrotu świadczeń należy zastosować zasadę pełnego odszkodowania. Powodowie nabywając pojazd w dobrej wierze rozpoczęli użytkowanie, z którym związane były znaczne koszty przez nich poniesione – koszt wymiany części zamiennych 1.296 zł, opłata za przegląd techniczny pojazdu 94 zł, opłata za rejestrację samochodu 198 zł oraz opłata za poradę prawną – przygotowanie oświadczenia o odstąpieniu od umowy 123 zł. Dopiero po poniesieniu tych kosztów powzięli z całą pewnością informację, iż samochód jest dotknięty wadą prawną, która powoduje możliwość od umowy odstąpienia. Poniesione koszty były zatem uzasadnionymi i w istocie – wobec ujawnienia wady – stanowiły szkodę jakiej doznali powodowie. Wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi – I Wydział Cywilny z dnia 10 kwietnia 2017 r. I C 711/16
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
