Odrzucając pozew czy wniosek sąd odmawia merytorycznego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na brak dodatnich przesłanek procesowych lub występowanie przeszkód procesowych. Podstawy te spowodują odrzucenie pozwu tylko wówczas, gdy będą miały charakter pierwotny, tzn. będą występowały w dacie wszczęcia postępowania (data wniesienia pozwu), bez względu na to, w którym momencie ujawnią się w procesie. Odpadnięcie dodatnich przesłanek procesowych w toku postępowania spowoduje umorzenie postępowania albowiem w takim wypadku wydanie wyroku będzie niedopuszczalne. Okoliczności, które uzasadniają odrzucenie pozwu sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. Przyczyny odrzucenia pozwu, także te, które sąd bierze pod uwagę z urzędu, mogą być również przedmiotem zarzutów stron. Zgłoszenie takiego zarzutu obliguje sąd do jego rozpoznania w formie postanowienia. Uwzględniając rozważane zarzuty sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu. Oddalając zarzuty, których uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, sąd również wydaje oddzielne postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy, aż do uprawomocnienia się tego postanowienia. Odrzucenie pozwu może nastąpić w ciągu całego postępowania przed sądem I instancji, jak również w toku postępowania apelacyjnego. Merytoryczne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy przez sąd I instancji, pomimo istnienia podstaw do odrzucenia pozwu, powoduje nieważność postępowania.
Sąd odrzuci pozew lub wniosek
1) jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna, która musi istnieć od momentu wszczęcia postępowania do chwili wydania postanowienia o odrzuceniu pozwu.
2) jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku ( powstaje z chwilą doręczenia pozwu pozwanemu) albo została już prawomocnie osądzona (wyklucza nie tylko wytoczenie ponownego powództwa pomiędzy tymi samymi stronami o to samo roszczenie, ale sprzeciwia się również wszczęciu w tym zakresie postępowania pojednawczego);
3) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie (następuje zawsze, kiedy brak jej występuje po stronie powoda lub pozwanego bądź jednocześnie po obu stronach. Natomiast tylko brak zdolności procesowej powoda skutkuje odrzuceniem pozwu). Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew lub wniosek dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu. Odrzucenie pozwu może nastąpić na posiedzeniu niejawnym.
Poza przesłankami procesowymi wskazanymi wyżej, odrzucenie pozwu nastąpi również z powodu braku jurysdykcji krajowej (art. 1099 kodeksu postępowania cywilnego), bezskutecznego upływu terminu wyznaczonego powodowi, będącemu cudzoziemcem do złożenia kaucji aktorycznej (art. 1124 § 3 kodeksu postępowania cywilnego) oraz istnienia zapisu na sąd polubowny (art. 1165 § 1 kodeksu postępowania cywilnego).
Tożsamość żądań uzasadniającą odrzucenie pozwu rozumieć należy jako zwrócenie się do sądu o rozstrzygnięcie konkretnego, tożsamego w każdym aspekcie problemu prawnego wyrosłego na gruncie tych samych faktów. Przedmiotowa granica powagi rzeczy osądzonej wyznaczona przez przedmiot rozstrzygnięcia sądu oraz podstawę sporu pozwala na ocenę, czy zachodzi tożsamość roszczeń występujących w sprawie prawomocnie zakończonej i innych sprawach. Prawomocny wyrok nie stanowi przeszkody do wytoczenia powództwa między tymi samymi stronami tylko wtedy, gdy nie występuje tożsamość przedmiotu, a nadto jeżeli przedmiot powództw jest wprawdzie jednakowy, ale różne są podstawy powództw, przy czym chodzi w tym wypadku zarówno o podstawę faktyczną, jak i prawną żądania.
Zakaz odrzucenia pozwu
Sąd nie może odrzucić pozwu z tego powodu, że do rozpoznania sprawy właściwy jest organ administracji publicznej lub sąd administracyjny, jeżeli organ administracji publicznej lub sąd administracyjny uznały się w tej sprawie za niewłaściwe.
Brak właściwości sądu
Sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekaże sprawę sądowi właściwemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy. Nie dotyczy to wypadku przekazania sprawy sądowi wyższego rzędu. Sąd ten w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekaże sprawę innemu sądowi, który uzna za właściwy, nie wyłączając sądu przekazującego. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy.
Odwołanie od postanowienie o odrzuceniu pozwu
W wypadku wydania postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu na posiedzeniu jawnym sąd uzasadnia je jedynie na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Jeżeli zaś postanowienie zostaje wydane na posiedzeniu niejawnym, doręcza się je wraz z uzasadnieniem z urzędu obu stronom. Na postanowienie o odrzuceniu pozwu, jako postanowienie kończące postępowanie w sprawie przysługuje odwołanie w postaci zażalenia oraz – w wypadkach przedmiotowo dopuszczalnych – skargi kasacyjnej. Na postanowienie o odrzuceniu pozwu służy zawsze zażalenie, a nie apelacja, nawet jeżeli postanowienie to zostało umieszczone w wyroku i niewydane oddzielnie.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
